تأثیر ترکیبات اکدیستروئیدی و آنالوگ هورمون جوانی در کنترل موریانهی sp. (isoptera: rhinotermitidae) reticulitermes

با توجه به اثرات سوء آفت کش ها بر موجودات غیر هدف و بقایای آنها در محیط زیست استفاده از ترکیبات کم خطر با اثر اختصاصی ضروری به نظر می رسد. امروزه تنظیم کننده های رشد حشرات از جمله فیتواکدیستروئیدها، آنالوگ های اکدایسون و آنالوگ های هورمون جوانی به دلیل توانایی کنترل آفات مورد توجه قرار گرفته اند. هدف از این تحقیق که بین سالهای 1392 و 1393 انجام گرفت بررسی اثرات ترکیبات اکدیستروئیدی موجود در گیاه سیلن ایرانیsilene aucheriana boiss از تیره caryophyllaceae، هالوفنوزاید (آنالوگ اکدایسون) و فارکس (آنالوگ هورمون جوانی) بر موریانه ی .sp reticulitermes و محاسبه ی زمان کشندگی (مقادیر lt50 وlt90 ) در قالب آزمون های انتخابی و غیر انتخابی و تماسی بود. موریانه های reticulitermes sp. می توانند اجتماعات خود را درون درختان زنده مستقر نمایند و باعث مرگ گیاهان مانند درختان مو در شهرکرد (ایران) شوند. یک استراتژی برای کنترل موریانه ها استفاده از مواد سمی کند اثر می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها به روش پروبیت نشان داد که با افزایش غلظت، زمان مرگ و میر (lt50 و lt90) کاهش یافت. درصد مرگ و میر محاسبه شده در غلظت های 1000، 2500، 5000 و 10000 پی پی ام هالوفنوزاید در آزمون انتخابی به ترتیب 54، 60، 76 و 80 درصد و برای عصاره گیاه s. aucheriana در غلظت های 5، 10، 20 و 40 درصد به ترتیب 58، 68، 75 و 89 درصد و برای فارکس در غلظت های 500، 1000، 2500 و 5000 پی پی ام به ترتیب60، 75، 80 و 95 درصد بود. همچنین فارکس سبب تبدیل کارگر به پیش سرباز غیرفعال از نظر تغذیه و خسارت در حدود غلظتی 5000-500 پی پی ام شد. همچنین ترکیبات اکدیستروئیدی موجود در گیاه s. aucheriana و هالوفنوزاید سبب اختلال در پوست اندازی و متعاقبا مرگ و میر در موریانه reticulitermes sp. شد. بنابر این برای کنترل موریانه ها در برنامه های مدیریت تلفیقی آفات (ipm)لازم است مطالعات جامعی روی ترکیبات اکدیستروئیدی و آنالوگ های هورمون جوانی انجام شود.